kutubhona

ҳаммасида Табукда айтилган худди шу матннинг ўзи, худди шу лафзлари ва маъноси билан нақл қилинган. Уларда Табук ҳодисасида зикр қилинган қайд, яъни пайғамбар аҳли, деган қайддан бошқа ўринбосар қилиб қолдиришга оид ҳеч қандай қайд зикр қилинмаган. Аксинча уларда қайд мутлақо зикр қилинмаган. Шунинг учун бу ривоятларга Табук ривоятида келган маъно берилади. Табук ривояти пайғамбар аҳлига муқайяд бўлгани (яъни унда фақат пайғамбар аҳлига қараб туриш учун ўринбосар қилиб қолдирилгани айтилгани), қолган ривоятлар эса ўринбосар қилиб қолдириш ҳақидаги ҳар қандай қайддан мутлақ холи бўлгани учун мутлаққа муқайяд маъноси берилади. Бошқа ривоятлар умумийдир деб айтилмайди. Зеро ҳадиснинг лафзлари умумий лафзлардан эмас. Чунки ҳамма ривоятлардаги насс бир хилдир. «Рози бўлмайсанми», деган ривоятни оламизми, «албатта сен» ёки «сен», деган ривоятни ёки бошқа ривоятни оламизми, ҳеч фарқсиз, ҳаммасида Ҳоруннинг Мусога нисбатан манзилати ҳақида гап кетган. Бу гап умумий манзилатга эмас, балки муайян манзилатга, яъни Ҳоруннинг Мусога нисбатан бўлган манзилатига хосдир. Лекин шуни ҳам айтиш керакки, Ҳоруннинг Мусога нисбатан бўлган манзилати баъзи ривоятларда мутлақ келиб, ҳеч бир қайд билан муқайяд бўлмаган бўлса, бошқа бир ривоятда аҳл билан муқайяд бўлиб келган. Бу ҳолатда мутлаққа муқайяд маъноси берилади. Шунинг учун ҳамма ривоятлар аҳлга муқайяд бўлади.
Энди Мусо:

وَاجْعَل لِّي وَزِيراً مِّنْ أَهْلِي * هَارُونَ أَخِي* اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي* وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي

«Менга ўз аҳлим-уруғимдан бўлган Ҳорун оғамни вазир қилгин. У билан белимни маҳкам қилгин. Ва уни ишимда (яъни пайғамбарлик ишида) шерик қилгин» [Тоҳа: 29-32]

деб Аллоҳдан сўраган бошқа ишларга келсак, Ҳоруннинг Мусога нисбатан бўлган манзилатида ҳам ва халифа қилиб қолдиришда ҳам бу ишларнинг ҳеч бир ўрни йўқ. Чунки улар Мусонинг Аллоҳдан ўзига акасини ёрдамчи қилишини ва унга ҳам пайғамбарлик беришини сўраб қилган дуосидир. Чунки Мусо Ҳорунни шерик қилишни Аллоҳдан сўраган иш пайғамбарлик ва рисолат эди. Ҳорун ҳокимиятда эмас, балки